Hoe open moet je als gemeente zijn over je financiën? Het delen van financiële gegevens zorgt voor transparantie en versterkt de betrokkenheid van burgers. Toch hebben veel overheidsorganisaties nog een zetje nodig om hun volledige huishoudboekje te openbaren. Waarom doen ze daar wel goed aan?
Moet financiële informatie van decentrale overheden publiek zijn? En wat is dan de waarde daarvan? Het lijken overbodige vragen, want veel financiële informatie van decentrale overheden ís al openbaar. Via de rapportages Informatie voor Derden (Iv3) leveren gemeenten allerlei gegevens aan het CBS, dat ze weer beschikbaar maakt voor derden, zoals de websites waarstaatjegemeente.nl en openspending.nl.
Zulke platforms geven journalisten, ambtenaren, bestuurders én burgers inzicht in de begrotingen en realisatiecijfers van gemeenten. Dat maakt het mogelijk om bijvoorbeeld meerdere organisaties met elkaar te vergelijken en zo te zien hoe verschillende beleidskeuzes financieel uitpakken. Daarnaast zijn gemeenten op grond van de Wet open overheid (Woo) verplicht hun boeken in detail te openbaren als daar een verzoek toe komt.
‘Wat de herinrichting van een straat kost, is nu niet inzichtelijk voor bewoners’
‐ Eddy van de Werken
Meer inzicht in kosten en besparingen lóónt
Hoe zou je efficiënter kunnen omgaan met financiële informatie en het openbaar maken ervan? De informatie die standaard aan het CBS aangeleverd wordt, is een verzameling van algemene data op hoog niveau. Zo kun je als burger zien wat er binnen verkeer, vervoer en waterstaat wordt uitgegeven aan goederen en diensten. En daarmee zie je op gemeenteniveau de kosten voor groenbeheer en alle wegwerkzaamheden.
Maar als je als burger wilt weten wat de herinrichting van een straat heeft gekost, dan is dat niet inzichtelijk. En wil een gemeente haar inwoners motiveren om zelf meer te doen in groenbeheer, door bijvoorbeeld bewoners als straat de plantvakken te laten adopteren? Dan is het natuurlijk mooi als de gerealiseerde besparing op de groenvoorziening direct voor iedereen inzichtelijk is.
Of neem wijken waar geregeld sprake is van vandalisme: door buurtbewoners inzicht te geven in de kosten voor handhaving en herstel, kan een buurtvereniging of wijkagent bewoners makkelijker stimuleren om raddraaiers aan te aanspreken en schade te helpen voorkomen. Mét natuurlijk de mogelijkheid om de leefbaarheid in de wijk verder te verbeteren met de gerealiseerde besparingen.
Om deze resultaten te bereiken, is meer financiële openheid nodig. De bestaande standaardaanlevering van Iv3-data aan het CBS is hiervoor onvoldoende. Gelukkig biedt het CBS de mogelijkheid om buiten de al aangeleverde data ook detaildata aan te bieden. Naast de algemene categorieën uit de Iv3 kun je ook informatie aanleveren op het niveau van grootboek, kostensoort en taakdetails.
Hoe meer detaildata je deelt, hoe meer inzicht dat geeft. En hoe meer je de publieke waarden met je data kunt bereiken. Bijkomend voordeel: je geeft direct invulling aan de inspanningsverplichting van de Wet open overheid om zoveel mogelijk overheidsdata openbaar te maken.
Al zo’n 10% van de Nederlandse gemeenten deelt de detaildata met de Iv3-aanleveringen. Vraag: wat houdt jouw gemeente tegen om de volgende te zijn?
Bijdrager(s)
Eddy van de Werken is Business Development Manager bij Centric en schrijft over Common Ground en de digitale transformatie van de overheid.
Deze bijdrage is tot stand gekomen in samenwerking met Open State Foundation. Open State is een onafhankelijke stichting zonder winstoogmerk die wil bijdragen aan een digitaal transparante overheid en een controleerbare en vitale democratie. Centric steunt de missie van Open State.
