Risico’s en kansen van Common Ground

Common Ground werd in 2017 gepresenteerd door een groep gemeenten en de VNG. Centric was er vanaf het begin positief-kritisch over, vertelt Van de Werken. “We zien de meerwaarde voor gemeenten en daarom ondertekenden we het Groeipact, waarin gemeenten, ketenpartners en leveranciers samenwerken om Common Ground tot een succes te maken. We doen nu al een tijdje actief mee met het ontwikkelen van toepassingen die werken volgens de principes van Common Ground.” Zo past Centric de architectuur van Common Ground toe in nieuwe applicaties die het ontwikkelt en bouwt het onder meer aan een open source oplossing die gemeenten ondersteunt bij de uitvoering van de nieuwe Wet inburgering.

Schaars

Nauwe samenwerking tussen gemeenten, ketenpartners en leveranciers is cruciaal om Common Ground in beweging te krijgen en te houden, zegt Van de Werken. Het gaat om een langdurige transitie, waarin geleidelijk vanuit de bestaande IT-situatie wordt overgegaan naar de op nieuwe leest geschoeide informatievoorziening. De rol van alle deelnemers verandert: het initiatief en de regie op de ontwikkeling van Common Ground ligt bij gemeenten, zij zullen hun opdrachtgeverschap moeten versterken. Daar ligt een risico, zegt Van de Werken: “Gemeenten zijn volgens het gedachtegoed van Common Ground veel meer leidend in wat ze willen en daarnaast ontwikkelen ze veel meer dan voorheen zelf IT-oplossingen, in samenwerking met de markt. Dat vraagt veel van de capaciteit van gemeenten. En die capaciteit is schaars. Dat speelt niet alleen bij gemeenten, maar in de hele markt. We vissen allemaal in dezelfde vijver voor IT-specialisten en die vijver is niet bepaald vol. Het is een extra reden dat marktpartijen en gemeenten nauw moeten samenwerken aan Common Ground.”

Cloud

Een aanbeveling in het position paper is: ‘Definieer, zo mogelijk samen met andere overheidslagen, een strategie voor het gebruik van publieke en private cloudvoorzieningen.’ Bijna alle nieuwe software die wordt ontwikkeld, ook binnen Common Ground, draait in de cloud. Gemeenten hebben nog veel systemen in eigen huis draaien, maar zijn in toenemende mate bezig om naar de cloud te gaan. Dat maakt een overkoepelende architectuur nodig, zegt Van de Werken. “Tot nog toe gaat veel aandacht binnen Common Ground uit naar het bouwen van API’s voor de uitwisseling van gegevens. De connectie met de cloud bevindt zich echter op een andere laag en daarvoor hebben we een architectuur nodig, met bepaalde uitgangsprincipes. Niet alleen voor gemeenten, maar voor de hele overheid: de public cloud. Anders kunnen gemeenten en hun ketenpartners straks toch niet gemakkelijk informatie uitwisselen, omdat er geen afspraken zijn gemaakt over die connectie.” Toepassing van public cloud voor de hele overheid is nu al mogelijk, Centric kan hierin samen met partners voorzien, vertelt hij.

Open source

Een principe van Common Ground is dat software zoveel mogelijk open source wordt ontwikkeld. Dat is een grote verandering voor leveranciers en gemeenten. Voor leveranciers betekent het dat ze hun bestaande verdienmodellen moeten herzien. “We zijn in 2021 gestart met een aantal initiatieven om nieuwe oplossingen als open source aan te bieden. We gaan de komende jaren ontdekken of dit voor ons werkt en of onze klanten zich hier goed mee bediend voelen.” Open source ontwikkelen heeft niet alleen gevolgen voor hoe softwareontwikkeling wordt gefinancierd, maar ook voor beheer en onderhoud. “Gemeenten kijken van oudsher naar hun leveranciers voor het waarborgen van de kwaliteit van de oplossingen die ze gebruiken. En terecht. Maar als oplossingen niet meer door een leverancier worden gemaakt en onderhouden, wie garandeert dan de kwaliteit en de continuïteit? Dat is een belangrijke vraag, waar we het volledige antwoord nog niet op hebben.”

Business case

Een belangrijke les die de afgelopen tijd is geleerd, is dat oplossingen die worden gebouwd volgens de principes van Common Ground functionele meerwaarde moeten hebben. Van de Werken legt uit: “Het is logisch om je schaarse capaciteit in te zetten voor het ontwikkelen van toepassingen die gemeenten ondersteunen bij nieuwe taken, zoals de Wet inburgering. En bij vraagstukken waar nog geen goede oplossingen voor zijn, zoals inzage in de schulden die een inwoner heeft bij verschillende overheden. Met dat laatste zijn we bezig in het project de Blauwe Knop.” Een aanbeveling uit het position paper die hiermee te maken heeft: investeer alleen als er een duidelijke business case onder ligt. “Dat kan ook een maatschappelijke business case zijn. Het gaat erom dat je je tijd en geld besteedt aan dingen die uiteindelijk aan de maatschappij, dus aan burgers en bedrijven, toegevoegde waarde leveren.”

Het position paper Common Ground is te vinden op de website van Centric.