De EUDI-wallets komen eraan, een uitgelezen kans voor Common Ground!

Verplichtingen vanaf 2026

Gemeenten zijn vanaf 20 november 2026 verplicht om de NL-wallet en andere erkende Europese wallets te accepteren als identificatie- en authenticatiemiddel, naast bestaande middelen zoals DigiD. Inwoners moeten kunnen inloggen met hun wallet voor bijvoorbeeld het aanvragen van een vergunning of uitkering. Ook moeten gemeenten aansluiten op de voorzieningen die landelijk worden ontwikkeld om het gebruik van de wallets te ondersteunen.

Dataminimalisatie en procesaanpassing

Wat gebeurt er straks in de gemeentelijke informatievoorziening, als ik als inwoner inlog met mijn wallet? Ten eerste heeft de gemeente software nodig die mijn wallet kan uitlezen. De meeste wallets zullen een app zijn op een mobiele telefoon. Communicatie met een mobiel device moet dus mogelijk zijn. Ook authenticatie moet ondersteund worden, zodat de gemeente dankzij mijn wallet kan verifiëren dat ik het inderdaad ben. Vervolgens moeten de gegevens die ik vanuit mijn wallet met de gemeente deel, op de juiste plek in het gemeentelijke proces terechtkomen. Dat gaat anders dan nu, want dataminimalisatie is het uitgangspunt bij de EUDI-wallets. Als ik voor het product dat ik aanvraag bijvoorbeeld moet aantonen dat ik meerderjarig ben, dan wordt vanuit de wallet niet mijn geboortedatum gedeeld, maar alleen het feit dat ik meerderjarig ben. Daar moeten de gemeentelijke systemen en processen mee kunnen omgaan.

Uitdagingen voor informatie-uitwisseling met de wallets

Om het samenspel tussen wallet en gemeentelijke en landelijke systemen werkend te krijgen, heb je een aantal componenten nodig. Componenten die communiceren met de wallet en verbinding maken met de achterliggende systemen. Waar deze gegevens dan goed moeten landen. De basis voor de uitwisseling is gelegd met Open-FSC, de referentie-implementatie van de FSC-standaard. Maar dan komt de vraag hoe het Federatief Datastelsel met de ebMS-standaard zich verhoudt tot andere standaarden, zoals NLX. En als het vullen van persoonsgegevens in de wallet verloopt via Open-FSC, kunnen we deze standaard dan laten samensmelten met Haal Centraal? Kortom: wat zou het mooi zijn als gemeenten hun vraag bundelen en één standaard ontwikkelen, die alle gemeenten en leveranciers kunnen gebruiken om hun software klaar te maken voor de EUDI-wallets!

Gemeenten gebruiken tientallen, zo niet honderden verschillende applicaties. Om ervoor te zorgen dat die applicaties de informatie uit de wallets goed kunnen verwerken, heb je naast technische infrastructuur ook afspraken en contracten nodig, zodat iedereen weet welke informatie is uit te wisselen en welke attributen daarin horen. Je hebt dus sectorale modellen nodig, waarin deze standaard is beschreven. Zoals het Gemeentelijk Gegevensmodel.

Ik zie al deze uitdagingen als een uitgelezen kans voor het programma Common Ground. Dat programma werkt voor alle gemeenten, het is dé plek waar collectieve voorzieningen worden ontwikkeld. Het programma werkt samen met marktpartijen, die de ontwikkelde voorzieningen, zoals standaarden, in hun producten verwerken.

Bundel de krachten

Gemeenten hebben nog maar een jaar voordat ze verplicht moeten aansluiten op de EUDI-wallets. Daarom roep ik het programma Common Ground op: pak je regierol en ontwikkel namens alle gemeenten één standaard voor informatie-uitwisseling die het Federatief Datastelsel én eIDAS ondersteunt. De informatie-uitwisseling is nu nog gefragmenteerd, wat leidt tot extra werk en hogere kosten. Hier kan het programma echt het verschil maken voor gemeenten en laten zien hoe waardevol het is om samen te werken aan één standaard. Betrek IT-bedrijven om hierbij te assisteren . Met eIDAS werkt VNG Realisatie al samen met gemeenten én leveranciers in een proof of concept. Leer van deze aanpak en zet een gezamenlijke projectgroep op vanuit de VNG, samen met een aantal bedrijven. Wij werken er graag aan mee.