GOV-AI: specifiek voor de overheid

AI lijkt mij een disruptieve technologie die onze wereld totaal op zijn kop gaat zetten. En dat bedoel ik overwegend positief. Een ontwikkeling die vergelijkbaar is met stoommachines en internet. AI is in essentie namelijk behoorlijk transformatief van aard. Het is technologie die in zich draagt dat Nederland over een jaar of zes voor een belangrijk deel ook echt ‘draait’ op AI. Ik sluit me aan bij de onderzoekers die verwachten dat zoiets gaat gebeuren.

Laten we veilig met AI experimenteren

Maar laten we ook eerlijk zijn. Tot welke nieuwe ontwikkelingen AI in onze wereld kan leiden weten we nog helemaal niet. Toen de telefoon zonder draad werd uitgevonden, kon niemand bevroeden wat we er allemaal mee zouden doen. Sterker nog: niemand zag het zitten dat je een telefoon met je mee kon dragen.

Intussen heeft de smartphone onze samenleving in slechts vijftien jaar radicaal veranderd. En hetzelfde kan met AI. De technologie is er en de ontwikkelingen gaan snel. Ik stel dus voor dat we het bij van alles en nog wat gaan gebruiken en er veel mee gaan oplossen. Dat kan, zoveel is duidelijk. Welke plaats AI uiteindelijk precies in ons leven gaat innemen, dat gaan we zien. Daar komen we alleen achter door op een veilige manier met AI te experimenteren en aanbieders van deze technologie ruim baan te geven. Op een verantwoorde manier natuurlijk, maar niet bang en betuttelend.

AI neemt binnen zes jaar een derde van het werk in de publieke sector over

We zien AI op dit moment vooral als een assistent. Een ‘colleague as a service’. Het kan nu al veel taken van ons overnemen en de mogelijkheden van ‘bots, machines & agents’ zullen alleen maar groeien. Bij de overheid, waar gebrek aan productiecapaciteit intussen een serieus probleem is, schat ik dat AI ongeveer een derde van al het werk gaat doen. Voor zorg en onderwijs is dat overigens niet anders. Er zal een AI-werkveld ontstaan dat specifiek past bij de overheid: GOV-AI.

AI maar dan voor de overheid

GOV-AI is aangepast op het maatschappelijke, verantwoorde karakter van de overheid. Ik zal deze kenmerken kort toelichten. In latere blogs ga ik op elke kenmerk dieper in.

Ten eerste wil (en moet!) de overheid AI gebruiken op een manier die juridisch en ethisch verantwoord is. Ten tweede is het belangrijk dat AI asymmetrisch werkt, wat betekent dat het geen data voedt aan de grotere, achterliggende modellen van particuliere, commerciële partijen. Ten derde moet de toepassing van AI zorgeloos zijn, d.w.z. dat het beheerwerk dat eruit voortkomt niet meer is dan de opbrengst ervan. Praktisch kies je er dan voor om AI als cloudoplossing in te richten. Ten vierde is het belangrijk om AI te integreren in bestaande werkprocessen en te koppelen aan bestaande applicaties. Met losse ‘AI-dingetjes’ (zoals ChatGPT en Copilot) haal je naar mijn mening op termijn maar weinig blijvende meerwaarde.

Als vijfde noem ik transparantie. Dat is essentieel om grip te houden op de groeiende algoritmes en kosten van rekenkracht. Ook rekenkrachtbewustzijn is belangrijk. Daar hoor je vaak weinig over, maar AI-processing kost veel energie en geld. Als overheid wil je daar permanent goede afwegingen in kunnen maken. En tot slot, als zesde, moet AI toekomstvast zijn. Het mag dus niet zo zijn dat iets dat je vandaag in gebruik neemt, morgen verouderd is. Dat vraagt om gebruik van een ontwikkel- en deploymentplatform, dat je als onderlegger helemaal up-to-date kan houden, inclusief alle AI-applicaties die erop draaien. Centric Mynte is bijvoorbeeld zo’n platform.

Aan de slag

Deze kenmerken tezamen staan voor het voorvoegsel GOV, dat wil zeggen AI die op voorhand gemaakt is voor de overheid. Een overheid die zichzelf en de uitdagingen waar ze voor staat serieus neemt, zal aan de slag moeten met AI. Maar dan wel op een manier die bij de overheid past. Dat is GOV-AI.