Blockchain basistoepassingen II: distributed ledgers & smart contracts

We kunnen meerdere toepassingen onderscheiden als we ervan uitgaan dat een blockchain gevuld kan worden met transactie- of procesdata uit de echte wereld. Deze data moet dan decentraal kunnen worden gereguleerd en na gezamenlijke consensus niet meer te veranderen zijn.

Voorbeelden

Hieronder geef ik je zeven thema’s die hierop kunnen aansluiten.

1. Het decentraal opbouwen van de onderhouds- en transactiegeschiedenis van roerend (voertuigen) of onroerend goed (panden). Hierbij is het belangrijk dat meerdere instellingen - die elkaar niet op voorhand kunnen vertrouwen - het met elkaar eens worden over alle onderhouds- en transactiedata, want de afgeleide geschiedenis mag en kan naderhand niet worden ‘bijgewerkt’. Zo’n soort toepassing kan ook vanuit de hoek van het kadaster of vanuit gemeentelijke belastingen worden geïnitieerd.
   
2. Het decentraal creëren van juridische zekerheid over de identiteit van een ingezetene, in zijn/haar rol als eigenaar, erfgenaam of gebruiker van een goed. Hierbij is het belangrijk dat meerdere betrokkenen - die elkaar niet op voorhand kunnen vertrouwen - het met elkaar eens worden over de identiteit en de handtekeningen op een notariële akte, want de afgeleide geschiedenis mag en kan naderhand niet worden ‘bijgewerkt’. Zo’n soort toepassing kan ook vanuit de hoek van gemeentelijke burgerzaken en persoonsregisters worden geïnitieerd.
   
3. Het decentraal beschermen van rechten, zoals intellectueel eigendom op merken en octrooien, creative property rights op muziek of literatuur en milieugebonden rechten, zoals uitstootrechten, geluidsrechten en productiequota. Hierbij is het belangrijk dat meerdere belanghebbenden - die elkaar niet op voorhand kunnen vertrouwen - het met elkaar eens worden over de ‘boekhouding’ rondom deze zaken, want de afgeleide geschiedenis mag en kan naderhand niet worden ‘bijgewerkt’. Zo’n soort toepassing kan ook vanuit de hoek van landelijke ministeries (EZ, IeM) worden geïnitieerd.
   
4. Het decentraal traceren en terugzoeken van routes die een product heeft afgelegd, voordat het zijn bestemming bereikt. Hierbij is het belangrijk dat meerdere schakels - die elkaar niet op voorhand kunnen vertrouwen - het met elkaar eens worden over de duurzaamheid (van voeding), eerlijkheid (van kledingproductie) en authenticiteit (van merkproducten), want de afgeleide geschiedenis mag en kan naderhand niet worden ‘bijgewerkt’. Zo’n soort toepassing kan ook vanuit de hoek van landelijke ministeries (EZ, BuZ, LNeV) worden geïnitieerd.
   
5. Het decentraal vastleggen van online waardevaststelling, zoals het biedingsverloop bij online veilingen, de gang van zaken rondom online gokken, de geschiedenis van loyalty-punten, het koersverloop op online beurzen en de legitimiteit van online tussenhandel.
   
   Hierbij is het belangrijk dat meerdere deelnemers - die elkaar niet op voorhand kunnen vertrouwen - het met elkaar eens worden over de wijze waarop die waarde tot stand gekomen is, want de afgeleide geschiedenis mag en kan naderhand niet worden ‘bijgewerkt’. Zo’n soort toepassing kan ook vanuit de hoek van landelijke ministeries (BiZa) worden geïnitieerd.
   
6. Het decentraal reguleren welke computeroutput uit blocks van data wel en niet met andere partijen gedeeld kunnen worden. Denk daarbij aan online politieke meningen, online medische dossiers en online vastgelegde gegevens over inkomen, diploma’s, credentials, aankopen, bezittingen en schulden. Hierbij is het belangrijk dat meerdere participanten - die elkaar niet op voorhand kunnen vertrouwen - het met elkaar eens worden over de juistheid van wat er wél wordt gedeeld, terwijl de historie van brondata voor een deel afgesloten blijft. Zo’n soort toepassing kan ook vanuit de hoek van het gemeentelijke sociaal domein, of vanuit landelijke ministeries (BiZa, VweS, SZa) worden geïnitieerd.
   
7. Het decentraal borgen van contractueel recht op betaling, zoals uit een verzekeringspolis, uit een arbeidsovereenkomst of uit een hypotheekverstrekking. Hierbij is het belangrijk dat meerdere partijen - die elkaar niet op voorhand kunnen vertrouwen - het met elkaar eens worden over de wijze waarop deze rechten geregeld zijn, want de grondslag daarvoor mag en kan naderhand niet worden ‘bijgewerkt’. Zo’n soort toepassing kan ook vanuit de hoek van landelijke ministeries (Fin, EZ, SZeW) worden geïnitieerd.

Smart contracts

In bovenstaande voorbeelden gaat het steeds om een activiteit (opbouwen, creëren, beschermen, traceren, vastleggen, reguleren, borgen) die vanuit distributed ledgers en blockchain-pricipes wordt aangevlogen. De vraag is wel hoe activiteiten worden getriggerd in een dergelijke gedistribueerde structuur. Er is immers geen centrale autoriteit die dit als vanzelfsprekend initieert.

Om deze uitdaging te adresseren, kunnen aan een distributed legder of blockchain zogenaamde smart contracts worden toegevoegd. Deze naamgeving is wat misleidend, want een smart contract behelst geen echt contract en is niet ‘intelligent’ (het kenmerk van smart). Wat er wordt bedoeld, is dat een als-dan-computer-script ervoor zorgt dat in een block bepaalde acties met of op de data worden uitgevoerd, als zich een bepaalde situatie voordoet, of wanneer aan bepaalde voorwaarden is voldaan.

Distributed ledgers, in combinatie met smart contracts, hebben op deze manier grote potentie om geheel nieuwe, maatschappelijke paradigma's en fenomenen te veroorzaken (bijvoorbeeld NFT, Web3.0). Meer daarover in de volgende bijdrage.